De scherpe boterbloem (Ranunculus acris) is een overblijvende plant uit de ranonkelfamilie (Ranunculaceae). De plant komt in België en Nederland algemeen voor in weilanden en langs de weg. De plant kan maximaal 1 m hoog worden. Er zijn uitlopers die bewortelen.

Het blad is min of meer behaard. De onderste bladeren hebben een lange bladsteel en zijn handvormig en diep ingesneden. De onderste bladeren zijn vijf- tot zevendelig of vijf- tot zevenspletig gedeeld. De bovenste bladeren zijn zittend en geheel in lintvormige slippen gedeeld.

De plant bloeit van april tot in de herfst. De bloem is glanzend goudgeel, in doorsnede 1,5-2,5 cm en heeft vijf kroonbladen. Er liggen behaarde kelkblaadjes tegen de kroon aan en er zijn veel meeldraden. De behaarde bloemsteel is rond en niet gegroefd.

De scherpe boterbloem draagt dopvruchten met een kort, krom snaveltje.

Het woord scherpe is als volgt te verklaren:Scherp smakend door de aanwezigheid van protoanemonine. Bij het drogen wordt de protoanemonine omgezet naar het minder scherpe anemcunine, echter nog steeds giftig bij grote hoeveelheden! Daarom eet vee ook niet van deze Boterbloem.

Ranunculus is het verkleinwoord van Rana (latijn) wat "kikker" betekent. De Ranonkels (familienaam) staan veelal langs de sloten en in vochtige weiden, de woonplaats van kikkers dus.

Acris is de genitief enkelvoud van Acer (Latijn) en betekent "scherp, snijdend" wat de Nederlandse naam en verklaring benadrukt. Deze heeft betrekking tot de smaak.